Bớt món “khoái khẩu” để tránh sỏi thận

Sỏi thận là một bệnh khá phổ biến, ở tuổi trưởng thành, có 10% nam giới và 3% nữ giới mắc phải bệnh sỏi thận. Có nhiều loại, trong đó thường gặp nhất (80 – 90%) là sỏi canxi, kế đến là sỏi struvit, sỏi acid uric, sỏi cystin.

Sôcôla là món “khoái khẩu” của nhiều người nhưng cũng chứa nhiều chất oxalat gây ra sỏi thận

Biểu hiện thường gặp của sỏi thận là tiểu ra máu, dễ bị nhiễm trùng đường tiểu và đau mạn sườn (khi hòn sỏi di chuyển). Sỏi thận cũng có thể được phát hiện bất ngờ qua chụp X quang kiểm tra.

Sỏi thận tạo ra khi nồng độ của một trong những chất hoà tan trong nước tiểu cao hơn bình thường và đạt đến mức mà chất này có thể kết tinh lại được. Có nhiều cách để phòng ngừa sỏi thận, trong đó điều tiết lại thực đơn ăn uống hàng ngày được xem là biện pháp hiệu quả nhất. Để làm được điều đó, mỗi người phải có ý chí bởi không dễ gì “đoạn tuyệt” được những món ăn ưa thích như cá khô, thịt khô, tôm khô, lạp xưởng, các loại mắm, lòng heo, lòng bò, sôcôla… Khi đứng trước hai lựa chọn, bớt ăn những món ưa thích để bảo vệ thận không bị sỏi và ăn cho đã miệng để rồi phải nhập viện mổ sạn thận thì thiết nghĩ lựa chọn thứ nhất bao giờ cũng là khôn ngoan hơn cả.

Uống nhiều nước: đây là cách phòng ngừa sỏi thận hiệu quả, an toàn và rẻ tiền nhất. Việt Nam có khí hậu nóng, người dễ đổ mồ hôi, nước tiểu cô đặc lại, dễ tạo sỏi nên cần uống nhiều nước để nước tiểu loãng ra. Mỗi ngày nên uống khoảng từ 2,5 – 3 lít nước lọc hoặc ăn uống làm sao để có lượng nước tiểu đạt được trên 2,5 lít trong một ngày.

Làm gì khi bị sỏi thận? Trước tiên phải đi khám, thực hiện các xét nghiệm đo nồng độ calcium, phosphor và acid uric trong huyết thanh; nồng độ creatinine, calcium, phosphor, acid uric và oxalat trong nước tiểu 24 giờ. Nếu phát hiện có sỏi, bác sĩ sẽ có chỉ định điều trị phù hợp. Nếu sỏi nhỏ hơn 4 - 5mm, có thể tự ra theo nước tiểu mà không cần điều trị (chỉ cần uống nhiều nước). Với sỏi thận gây nhiễm trùng hoặc bế tắc, tuỳ vị trí bác sĩ có những phương pháp điều trị khác nhau: mổ hở, tán sỏi ngoài cơ thể, lấy sỏi qua da, tán sỏi qua nội soi… Bệnh sỏi thận thường hay tái phát. Khi tái phát việc điều trị sẽ khó khăn hơn. Vì vậy, dù đã bị sỏi hay chưa, cũng cần chú ý đến thực phẩm, cách ăn uống để tránh sự tạo nên sỏi. Với bệnh nhân đã được điều trị sỏi, nên tái khám để làm thêm các xét nghiệm máu và nước tiểu xem có bất thường gì không để điều trị thêm.

Hạn chế thực phẩm có nhiều chất oxalat: như bia đen, trà đen, sôcôla, đậu nành, đậu phộng, củ cải, cà rốt, táo, mận, dừa, dứa, đào, hành tây...

Ăn lạt, ăn ít thịt động vật: không nên ăn mặn, ăn nhiều thịt. Thực phẩm chứa nhiều muối và nhiều chất đạm sẽ làm giảm độ pH nước tiểu, kích thích bài tiết chất calcium và cystine, gây ra sỏi. Ngoài ra chúng còn làm giảm bài tiết chất citrat, là chất giúp ngăn chặn sự tạo thành sỏi.

Uống nhiều nước cam, chanh tươi: hai loại thức uống này có chứa nhiều citrat, là chất giúp chống lại sự tạo thành sỏi trong cơ thể.

Ăn nhiều rau tươi: chất xơ của rau sẽ giúp tiêu hoá nhanh, tránh ứ đọng trong ruột, giảm thiểu sự tái hấp thụ chất oxalat từ ruột để tạo nên sỏi niệu. Ngoài ra, chất kiềm cung cấp bởi rau tươi sẽ gia tăng sự bài tiết chất citrat chống lại sỏi thận.

Tránh ăn nhiều thực phẩm chứa chất purine: vì dễ gây ra sỏi niệu như cá khô, thịt khô, mắm, lòng bò, lòng heo...

Ăn nhiều thực phẩm có chứa chất calcium: sữa tươi chứa nhiều calcium. Mỗi ngày có thể dùng khoảng ba ly sữa tươi hoặc một số lượng tương đương các sản phẩm từ sữa như bơ, phômai... Không nên kiêng cữ quá mức những thực phẩm chứa calcium vì như thế sẽ gây ra mất cân bằng trong hấp thụ calcium, khiến cơ thể tái hấp thụ nhiều hơn chất oxalat từ ruột và tạo ra sỏi thận. Người ta tin rằng lượng calcium ăn vào khoảng 800 – 1.300mg mỗi ngày sẽ giúp làm giảm bài tiết chất oxalat trong nước tiểu. Tuy nhiên cần nhớ, chỉ có chất calcium chứa trong thực phẩm mới có giá trị, thuốc men có chứa calcium không giúp ích gì trong việc tránh sự tạo thành sỏi thận.

Cẩm nang phòng bệnh thận

Quả thực không khó để bạn tránh được căn bệnh này. Chỉ cần bạn có thói quen đi lại, hoạt động đều đặn, tránh ngồi quá lâu ở một tư thế hoặc vị trí nào. Quan trọng hơn cả là uống thật nhiều nước và ăn nhiều rau, hoa quả.

Hãy tâm niệm những điều đơn giản bác sĩ khuyên bạn sau đây:

Hoạt động và thể dục nhẹ có tác dụng thu thập lượng canxi trong máu và nước tiểu rồi chuyển lượng canxi này tích tụ về xương. Bạn rất cần canxi để giữ cho xương cứng cáp nhưng lại rất kỵ việc có chất này ở trong nước tiểu. Nếu bạn làm việc văn phòng và lại thích xem tivi, đọc sách suốt thời gian không phải làm việc, hãy bỏ thói quen đó. Nên dành vài mươi phút mỗi ngày để tập thể dục nhẹ như đi bách bộ, xe đạp…

Dầu cá có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh sỏi thận

Uống 2.5 – 3 lít nước mỗi ngày, tốt nhất là nước lọc. Tuy nhiên, đôi khi cũng nên uống nước chanh. Các nhà khoa học Mỹ đã chứng minh nước chanh, do chứa nhiều kali (chất kiềm) nên chống hình thành sỏi thận rất tốt. Nếu không tiện pha nước chanh ở cơ quan, bạn hãy cho 1 lát chanh tươi vào cốc nước lọc của mình.

Cố gắng đừng nhịn đi tiểu. Hãy vào toilet ngay khi bạn “có nhu cầu”. Thói quen “nhịn” lâu ngày sẽ khiến bàng quang và thận của bạn “trơ lì” với việc quá tải, ảnh hưởng đến việc lọc canxi trong nước tiểu.

Ăn nhạt: Nói không với thức ăn đồ hộp, đồ ăn đóng gói sẵn, đồ khô do chúng thường có tỉ lệ muối cao. Nên giới hạn lượng muối ăn vào dưới 1.500mg/ngày. Vì vậy, bạn nhớ kiểm tra trên bao bì sản phẩm thông tin về lượng muối trong thức ăn trước khi ăn.

Giảm lượng protein, nên giới hạn lượng thịt ăn vào dưới 170g mỗi ngày. Các thí nghiệm cho thấy, việc ăn nhiều protein có khuynh hướng làm gia tăng lượng acid, canxi và phốt pho trong nước tiểu. Những chất này dễ tạo ra chứng sỏi thận.

Giảm các thực phẩm chứa nhiều oxalat như: trà đặc, cà phê, chocolate, bột cám, ngũ cốc, rau muống.

Ăn uống điều độ thực phẩm chứa canxi (như: sữa, phomai…): Mỗi ngày có thể dùng khoảng 3 ly sữa hoặc một số lượng tương đương các sản phẩm từ sữa như: bơ, phomai (khoảng 800 – 1.300mg chất canxi). Không nên kiêng cữ quá mức những thực phẩm chứa canxi vì như thế sẽ gây ra mất cân bằng trong việc hấp thụ canxi, khiến cơ thể hấp thụ nhiều hơn oxalat từ ruột và sẽ tạo sỏi thận, ngoài ra kiêng cữ thực phẩm chứa canxi sẽ bị loãng xương.

Ăn dầu cá, acid béo omega 3 (có chứa trong dầu cá) có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh sỏi thận.

Một số loại rau củ quả tốt cho thận như: rau ngổ, kim tiền thảo, quả dứa, dưa chuột, dưa hấu.

Creatinine là gì

· Creatinine là gì?

· Tại sao đo creatinine trong máu lại quan trọng.?

· Mức bình thường creatinine trong máu là bao nhiêu?

Creatinine là một chất hoá học được thoái hoá từ chuyển hoá của cơ. Creatinine được sản xuất từ creatine, một phân tử rất quan trọng trong việc tạo năng lượng của cơ. Gần 2% creatine trong cơ thể được biến đổi thành creatinine mỗi ngày. Creatinine được vận chuyển trong máu đến thận. Thận sẽ lọc creatinine và thải nó ra ngoài theo nước tiểu.

Tại sao đo creatinine máu lại quan trọng?

Thận duy trì nồng độ creatinine trong máu ở mức bình thường. Creatinine là một chất đáng tin câỵ trong việc đánh giá chức năng thận. Vì vậy khi thận bị suy sẽ làm tăng nồng độ creatinine trong máu. Khi nồng độ creatinine tăng cao một cách bất thường báo hiệu rối loạn chức năng thận hay thận bị suy, ngy cả trước khi người bệnh có triệu chứng suy thận. Vì vậy mà xét nghiệm créatinine trong máu và nước tiểu là xét nghiệm thường qui rất quan trọng để đánh giá chức năng thận

Mức creatinine bình thường trong máu là bao nhiêu?

Bình thường mức creatinine trong máu khoảng 0.6 đến 1.2 milligrams (mg)/ deciliter (dl) ở nam và 0.5 đến 1.1 milligrams /deciliter ở nữ. (theo hệ thống đơn vị 1 mg= 1/1000gam, và 1ml = 1/1000 lít.)

Ở những người trẻ lực lưỡng hay tuổi trung niên, có thể có mức creatinine cao hơn mức bình thường chung của dân số. Mặt khác, ở những người lớn tuổi, mức creatinine có thể thấp hơn mức bình thường. Ở trẻ em, mức creatinine bình thường vào khoảng 0,2mg/dl hay hơn, tuỳ thuộc vào sự phát triển của khối cơ ở trẻ. Ở người chỉ có một thận thì mức creatinine bình thường vào khoảng 1,8-1,9 mg/dl. Khi mức creatinine ở em bé trên 2.0 mg/dl và trên 10 mg /dl ở người lớn thì cần phải chạy thận nhân tạo để lấy những chất có hại ra khỏi cơ thể ( vì lúc này thận không còn lọc được tốt nữa).
Đôi lúc, có một số thuốc có thể là nguyên nhân làm tăng mức creatinine lên cao một cách bất thường