Tăng
axit uric máu có thể gây ra hàng chục bệnh
Ngoài việc gây bệnh gút , tình trạng tăng axit uric máu có
thể gây tổn thương cho nhiều cơ quan như mạch máu, tim, mắt, màng não, cơ quan
sinh dục...
Nếu như cách đây 2 thập niên, tình trạng tăng axit uric
trong dân Việt Nam ước tính chỉ 1%-2% thì hiện nay, con số đó đã cao hơn nhiều.
Một khảo sát của Phòng Tư vấn Sức khỏe Saigon Times năm 2004 cho thấy, trong số
50 bệnh nhân đến khám vì những nguyên nhân khác nhau, có đến 60% bị tăng acid
uric máu. Ước tính có khoảng 8 triệu người Việt Nam lâm vào tình trạng này.
Bác sĩ Thái Thị Hồng Ánh, Trưởng khoa Nội cơ xương khớp Bệnh
viện Nguyễn Tri Phương, khẳng định, tình trạng tăng axit uric máu trong cộng đồng
hiện khá phổ biến. Bằng chứng là mỗi ngày bệnh viện tiếp nhận điều trị vài ca bệnh
gút (biểu hiện thường gặp của tăng axit uric), trong khi trước đây chỉ có vài
chục ca/năm.
Bác sĩ Lương Lễ Hoàng thuộc Phòng Tư vấn Sức khỏe Saigon
Times cho biết, axit uric là phế phẩm của quá trình phân hủy chất đạm purin và
được tống xuất khỏi cơ thể qua đường tiểu. Việc tăng nhập purin hoặc giảm xuất
axit uric đều dẫn đến tăng axit uric trong máu. Có hai yếu tố thuận lợi dẫn đến
điều này. Đầu tiên là yếu tố di truyền, một số đối tượng có thể tạng dễ bị rối
loạn chức năng phóng thích axit uric qua đường tiểu. Thứ nhì là yếu tố môi trường,
phổ biến nhất là việc ăn uống quá nhiều chất đạm purin, có trong da gà, đồ
lòng, giò heo, nạm bò, lươn, cá biển (đặc biệt là cá mòi, cá nục), thịt rừng
(đa số), lạp xưởng. Theo nhiều chuyên gia dinh dưỡng, purin trong thực phẩm
không trực tiếp gây hại mà chỉ trở thành độc chất khi ăn kèm với mỡ động vật.
Cơ chế gây bệnh ở đây là chất béo ngăn cản quy trình bài tiết axit uric qua đường
tiểu.
Khi phân tích thói quen của những người có tăng axit uric
máu, bác sĩ Hoàng nhận thấy họ có 2 thói quen tai hại, đó là uống ít nước
(không đủ 1,5 lít/ngày) và nhịn tiểu (bận làm việc). Điều này có thể lý giải phần
nào hiện tượng dù không sử dụng nhiều thực phẩm có purin, nhưng họ vẫn bị tăng
axit uric.
Theo bác sĩ Hồng Ánh, việc tăng axit uric máu có thể gây tổn
thương ở nhiều cơ quan. Nếu chúng kết tủa và lắng đọng ở tim mạch thì gây viêm
mạch máu, viêm màng ngoài tim; ở vùng đầu gây ra viêm kết mạc, viêm mống mắt,
viêm tuyến mang tai, viêm màng não. Nếu kết tủa ở vùng sinh dục, các tinh thể
uric gây viêm tinh hoàn, viêm tuyến tiền liệt. Ở thận, chúng gây sỏi urat...
Tuy nhiên, phổ biến nhất vẫn là bệnh gút, do axit uric kết tủa
thành sạn trong khớp, dẫn đến hiện tượng viêm khớp (sưng, nóng, đỏ, đau) tái
phát nhiều lần trong suốt đời. Khi mới bị, cơn đau rất thưa, cách 6 tháng, 1-2
năm hay hơn nữa. Nhưng sau vài năm, cơn đau sẽ ngày càng gần lại, dẫn đến biến
dạng khớp ở bàn tay, bàn chân... Theo một nghiên cứu tại Hà Lan trong năm qua,
người ta ghi nhận những bệnh nhân gút tuổi trung niên thường dễ bị tăng huyết
áp (nguy cơ 43%), tăng cholesterol trong máu (5%) và tiểu đường (hơn 50%). Vì
thế, các chuyên gia về khớp có một nhìn nhận mới: gút là dấu hiệu sớm của các bệnh
tim mạch!
Không phải rượu nào
cũng làm tăng nguy cơ bị gút
Đó là ý kiến của các chuyên gia y học Mỹ tại Bệnh viện đa
khoa Massachusetts. Họ khảo sát 47.000 nhân viên y tế nam trong vòng 12 năm,
trong số đó có 730 người phát bệnh gút và nhận thấy, những ai uống 2 lon bia
hay nhiều hơn mỗi ngày thì có nguy cơ bị gút gấp 2,5 lần người không uống. Dùng
rượu mạnh cũng làm tăng nguy cơ, nhưng chỉ ở mức 1,6 lần. Những ai uống rượu
vang với mức độ vừa phải thì không có nguy cơ bị gút.
Người đứng đầu nghiên cứu, tiến sĩ Hyon Choi, nói: “Điều này
gợi ý rằng một vài chất trong bia, rượu đã đóng vai trò gây bệnh gút”. Theo
ông, “thủ phạm” chính có thể là phức hợp purin, có rất nhiều trong bia và nhất
là rượu. Bàn luận về nghiên cứu này, tiến sĩ Qing Yu Zeng thuộc Đại học Y khoa
Shantou (Trung Quốc) nói: “Nguyên nhân gây ra gút liên quan đến những yếu tố di
truyền và môi trường. Nhưng sự gia tăng tần suất của bệnh hiện nay thì chủ yếu
là do yếu tố môi trường, trong đó phổ biến nhất là việc uống nhiều thức uống có
cồn”.
Giảm đau trong bệnh
gút bằng rau trái
Người có bệnh gút phải uống thuốc giảm đau suốt đời, nhưng
dù thuốc có tốt đến mấy thì cũng gây ra tác dụng phụ. Để ngăn ngừa điều này,
người ta có thể dùng đến một số rau trái có tác dụng giảm đau. Hàm lượng chất
giảm đau trong rau trái tuy không đủ để gây tác dụng phong bế cảm giác đau một
cách tức thời, nhưng nếu biết cách áp dụng cùng lúc với dược phẩm thì sẽ hỗ trợ
tác dụng giảm đau bằng cơ chế cộng hưởng.
Đứng đầu là cam, mận Đà Lạt, chanh, đậu Hà Lan, cà chua,
sơ-ri, nấm mèo, hoặc nếu có điều kiện hơn thì dùng nho, táo tây, nấm đông cô.
Theo các chuyên gia dinh dưỡng Ấn Độ, hai thức ăn rất tốt cho người bị gút là
dưa leo và giấm. Món dưa leo xắt lát trộn dầu giấm với chút củ hành và tỏi, nêm
bằng muối tiêu có thêm chút mật ong (theo đúng công thức của ngành y học cổ
truyền Ấn Độ Ayurveda) nên luôn có trên bàn ăn. Dưa leo và giấm có tác dụng
ngăn chặn phản ứng thoái biến chất đạm purin, đồng thời làm tăng bài tiết axit
uric.
Nếu chỉ chọn một dạng thực phẩm đóng vai trò chủ chốt trong
chế độ dinh dưỡng của người bị gút thì khoai tây là số một! Con người đã có
kinh nghiệm dùng khoai tây cho người bị viêm khớp từ thời thượng cổ. Bệnh nhân
gút nên tập ăn mỗi ngày vài củ khoai tây luộc vừa chín (tránh luộc quá lâu vì
làm thất thoát vitamin C).
(Theo Sức Khỏe & Đời Sống)
Chứng tăng axít uric
máu
Chứng tăng axit uric máu (trên 416 mmol/l) thông thường gặp ở
người cao tuổi, tuy nhiên thỉnh thoảng gặp ở những lứa tuổi khá. Trước đây, người
ta cho rằng, tăng axit uric máu chỉ gặp ở người mắc bệnh gút (gout), nhưng thực
ra, chứng này còn có thể xuất hiện trong một số bệnh khác nhau.
Bệnh gút là một gệnh làm tăng axit uric máu và thường gặp nhất
trong nhóm bệnh khớp. Hiện nay, một số tuyến cơ sở còn ít biết về bệnh này.
Tăng axit uric máu là do rối loạn chuyển hoá purine. Bình thường axit uric được
tạo ra trong quá trình chuyển hoá các axit nhân của mọi tế bào trong cơ thể và
được đào thải ra ngoài chủ yếu bằng nước tiểu. Ở người bình thường, hai quá
trình tạo ra và đào thải axit uric luôn luôn được cân bằng và duy trì ở mức từ
143 - 416 mmol/lít. Vì một lý do nào đó, quá trình chuyển hoá purine bị rối loạn
sẽ gây tăng axit uric trong máu.
Ai có thể bị tăng axit uric máu?
- Những người đã và đang mắc bệnh gút
- Những người nghi ngờ mắc bệnh gút, gồm có các triệu chứng
viêm, đau cấp tính các khớp như: khớp gối, khớp ngón chân cái, khớp cổ chân...
cũng cần lưu ý rằng có một số trường hợp tuy mắc bệnh gút nhưng chưa tăng axit
uric máu, cần xét nghiệm nhiều lần mới phát hiện được.
- Người bị sỏi thận.
- Người suy thận mạn tính.
Đó là những loại bệnh có khả năng làm tăng tổng hợp và giảm
thải axit uric qua đường thận.
Điều trị
- Người đang dùng hay đã dùng thuốc lợi tiểu loại Thiazid
hay loại Furosemid cũng dễ bị tăng axit uric. Các loại này chỉ làm tăng axit
uric máu trong khi dùng thuốc và sau một thời gian ngắn dùng các loại thuốc
này, do đó không cần can thiệp làm giảm axit uric máu.
Không phải tất cả các trường hợp tăng axit uric máu đều phải
điều trị. Có hơn 90% các trường hợp tăng axit uric máu đơn thuần và chỉ có khoảng
5 - 10% có biểu hiện lâm sàng bệnh gút và một số bệnh khác. Những loại bệnh sau
đây cần điều trị làm giảm axit uric máu:
- Bệnh gút có sạn dạng urat.
- Bệnh gút có biến chứng gây suy thận cấp.
- Sỏi đường tiết niệu dạng urat (sỏi thận, sỏi niệu quản, sỏi
bàng quang, sỏi niệu đạo).
Như vậy, khi xét nghiệm máu thấy có hiện tượng tăng axit
uric (trên 416 mmol/l) cần tìm hiểu các nguyên nhân có liên quan đến chứng tăng
axit uric máu để loại dần và có hướng điều trị thích hợp.
Hiện nay thuốc dùng cho điều trị chứng tăng axit uric máu
khá dồi dào nhưng điều quan trọng là phải chẩn đoán đúng bệnh và có chỉ định
thích hợp mới đưa lại hiệu quả. Ngoài việc khám, chẩn đoán đúng và cho điều trị
đúng phác đồ thì ăn uống cũng rất cần được quan tâm, bởi vì có những loại thực
phẩm làm tăng lượng axit uric máu một cách đáng kể.
PGS. TS. BS: BÙI KHẮC HẬU
Axit Uric
Axit uric là sản phẩm chuyển hóa proteins. Axit Uric sẽ tích
tụ trong máu khi quá dư thừa hoặc khi bài tiết kém qua nước tiểu.
Tăng axit uric là nguyên nhân gây bệnh Gút.
NGUYÊN TẮC CỦA CHẾ ĐỘ
ĂN KIÊNG
1. Giảm thức ăn sản
sinh axit uric
Tránh ăn:
·
Nội tạng động vật: món ức cừu, bê, bầu dục (cật),
gan, óc động vật, lòng lơn, tim và lưỡi động vật.
·
Thịt lợn ướp
·
Thịt sấy
·
Một số loại cá: cá mòi, cá hộp, cá trồng, cá hồi
song, cá chép, cá chó, cá thu, cá ngừ,
·
Các loài thân mềm: sò huyết, ốc sên, mực, ốc
·
Các loài thân giáp: cua, tôm và tôm hùm.
Cần giảm ăn thịt
Không loại rau nào gây tăng axit uric bởi vì chất purin
trong rau quả không chuyển hóa thành axit uric.
2. Tăng bài tiết nước
tiểu: Bài tiết nước tiểu càng tăng thì axit uric lọc qua thận càng tốt.
Cần uống nhiều nước (2 đến 3 lít/ngày)
3. Tránh ăn các loại
thức ăn gây cơn Gút cấp:
Một số loại thức ăn không mang axit uric nhưng thông qua cơ
chế phức tạp của cơ thể chúng ta có thể gây ra những cơn Gút cấp:
Rượu (chất cồn)
Sô cô la, nấm
Các loại mỡ nói
chung
Chế độ ăn trong bệnh
Gút (tăng axit uric)
Sử dụng thức ăn ít chứa nhân purin như ngũ cốc, các loại hạt,
bơ, mỡ, đường, trứng, sữa, phomat, rau quả. Hạn chế thực phẩm thịt, cá, hải sản,
gia cầm, óc, gan, bầu dục, đậu đỗ.
* Bỏ rượu, thức uống có rượu, bia, cà phê, chè.
* Không giảm cân quá nhanh cho người béo quá mức (cần giảm từ
từ).
* Uống đủ nước (nhưng không dùng cà phê, chè).
Thực đơn mẫu cho bệnh
nhân bị Goutte cấp tính.
- Tổng năng lượng đưa vào: 1600 kcal/ngày, cho người nặng 50
kg.
- Đạm 15% (0,8g/kg) = 40g = 160kcal
- Chất béo: 20% = 35g = 315 kcal
- Bột - đường: 65% = 300g="1200" kcal
- Rau quả: tự do
Thực đơn lâu dài cho
bệnh Goutte
Như chế độ thông thường nhưng cần lựa chọn thức ăn; hạn chế
thức ăn nhiều
purin; protein không quá 1g/kg cân nặng. Như vậy thì đạm động
vật và đậu đỗ
không nên quá 100 gam/ ngày.
Hàm lượng purin trong 100g thức ăn có thể tham khảo như sau:
Nhóm I (0-15 mg)
|
Nhóm II (50-150mg)
|
Nhóm III (trên 150
mg)
|
- Ngũ cốc
- Bơ, mỡ
- Đường
- Trứng
- Sữa
- Phomat
- Rau, quả
- Hạt |
- Thịt
- Cá
- Hải sản
- Gia cầm
- Đỗ, đậu |
-óc
- Gan
- Bầu dục
- Cá sarrdin
- Nước dùng thịt
- Nấm
- Măng tây |
Nhóm IV: Thức uống có
khả năng gây đợt Goutte cấp
- Rượu, thức uống có rượu
- Bia (biacó purin)
- Cà phê, chè (có chứa methyl purin khi bị oxy hoá sẽ tạo
thành methyl acid uric)
Nguồn: Viện Dinh dưỡng
Axit uric trong máu
cao làm tăng nguy cơ tử vong ở người trung niên
Axit uric là chất làm phá hủy các hợp chất từ nitrogen, và
thường được thải ra trong nước tiểu. Lâu nay, mọi người vẫn biết rằng axit uric
được phát hiện với khối lượng lớn trong khớp của những người bị bệnh gút. Hiện
nay, các nhà khoa học cho biết axit uric có thể còn là một tín hiệu nguy hiểm
phát ra từ các tế bào bị tổn thương gây ra bệnh viêm nhiễm và phản ứng miễn dịch
mạnh.
Nhóm nghiên cứu tiến hành thu thập dữ liệu trên 42.000 nam
giới và 49.000 phụ nữ ở tuổi trung bình là 51. Tất cả đều có kết quả kiểm tra sức
khỏe từ năm 1994 đến cuối năm 2003. Lượng axit uric cao – khoảng 7mg/delicit –
phát hiện ở 40% nam và 11% nữ. Trong thời gian theo dõi là 8,2 năm, 5.427 người
đã chết và 1.151 trong số những người đã chết là do bệnh tim mạch.
Trong số những người tham gia nghiên cứu, một lượng lớn axit
uric có tác động đáng kể tới nguy cơ tử vong vì bệnh tim mạch, đột quỵ và suy
tim. Lượng axit uric trong máu cao còn có tác động mạnh hơn gây rủi ro tử vong
đối với những người bị huyết áp cao và tiểu đường. Hiện nay nhóm nghiên cứu muốn
tìm hiểu liệu lượng axit uric trong máu cao có phải là nguyên nhân dẫn đến giai
đoạn phát triển ban đầu của một số bệnh hay không.
Comments :
0 nhận xét to “Tăng axit uric máu”
Post a Comment
Cám ơn bạn đã ghé thăm. Bạn có ý kiến thắc mắc hay bình luận gì về bài viết này vui lòng viết ở đây.
Nếu bạn không có tài khoản google, vui lòng chọn "Anonymous" (người dùng nặc danh) "name"(tên hoặc địa chỉ trang web,blog bạn)
Tôi hy vọng bạn sẻ tìm đc nhiều thú vị khi tham quan blog này !...